Niestety dla wielu osób niemarnowanie żywności to trend, którym wypada się pochwalić w mediach. Dla szanujących rośliny czy zwierzęta, które nas żywią, zagospodarowanie wszystkiego to codzienność. Przykładów niemarnowania najłatwiej szukać u naszych przodków, osób starszych. Wykorzystanie całego zwierzęcia – od podrobów po ogon, spożytkowanie wszystkich części roślin, nawet jeśli tylko jej fragment był jadalny, to wszystko było naturalne – wypływało z logiki i potrzeby.
FOOD WASTE
Marnowanie żywności (food waste) to dosłownie wyrzucanie na śmietnik jedzenia, które jest lub było jadalne.
Przejawia się to pod wieloma postaciami. Jedno z najbardziej szokujących pochodzi ze źródeł komercyjnych. Góry owoców i warzyw, które są wyrzucane z gospodarstw rolnych z błahych powodów: za małe, za duże, za kręte, za brzydkie lub po prostu w złym kolorze, przez co nie mogą trafić na sklepowe półki. To szaleństwo!
Marnowanie żywności zdarza się też w domu: zapomniane warzywa z tyłu lodówki, przeterminowany nabiał czy mięso. To wszystko ląduje w koszu. Nie stanie się to z dnia na dzień, ale można tego uniknąć. Wszyscy powinniśmy dołożyć wszelkich starań, by wykluczyć straty. Wyrzucając jedzenie, marnujemy ogromne ilości zasobów wody, energii oraz ziemi na jej wyprodukowanie.
FOOD SCRAPS
Nawet, jeśli całkowicie wyeliminujemy marnowanie żywności, nadal będziemy wytwarzać resztki (food scraps). Są to nieuniknione „odpady”, powstające podczas przygotowywania posiłków np.: obierki z marchwi, ogryzki z jabłek, okrasy mięsne, kości. Resztki żywności produkowane są w przemyśle spożywczym, w kawiarniach, restauracjach i naszych własnych domach.
Są jednak rzeczy, które możemy zrobić, aby zmniejszyć ilość „odpadów”, na przykład powstrzymać się od obierania owoców i warzyw, używać kości i resztek mięsa w wywarach i zupach. Możemy, jeśli tylko będziemy chcieli. Zaczynamy?
JAK ZAPOBIEC MARNOWANIU ŻYWNOŚCI?
Pierwszym krokiem do ograniczenia marnowania żywności jest zrozumienie, ile wyrzucamy.
Jeśli wyrzucasz odpady żywnościowe do śmieci – PRZESTAŃ! Umieść miskę lub pojemnik w kuchni i użyj ich do zebrania wszystkich pozostałości powstałych podczas przygotowywania jedzenia. Pod koniec dnia spójrz, co znajduje się w misce czy pojemniku. Zastanów się, dlaczego to tam jest i co możesz zrobić, aby temu zapobiec. Policz, ile pieniędzy wyrzucasz do „śmieci” każdego dnia… każdego tygodnia… każdego roku. Nie będą to małe kwoty. Jestem pewien, że każdy z nas może wymyślić coś lepszego, na co mógłby wydać taką „sumkę”.
Kolejny krok niemarnowania.
Kiedy twoje szafki w kuchni świecą pustkami, a w lodówce pozostało tylko światło, pierwszą rzeczą, którą powinieneś zrobić, to napisać menu tego, co planujesz zjeść w najbliższych dniach. Uwzględnij wszystkie śniadania, obiady i kolacje. Nie zapomnij o dniu resztek. Zostaw przynajmniej jeden dzień bez jadłospisu na zjedzenie resztek lub przygotowanie posiłku ze spiżarni. Następnie napisz listę zakupów. Pamiętaj, co każdego dnia widziałeś w swoim pojemniku na odpadki. Jeśli wyrzucałeś/aś, bo nie potrafiłeś/aś wykorzystać wszystkiego – kup mniej!
Możemy wyruszyć na zakupy.
Zachowaj elastyczność w gąszczu sklepowych półek i oczywiście korzystaj z okazji, na przykład na tańsze sezonowe artykuły. Jeśli kupisz coś, czego nie ma na Twojej liście, pamiętaj, aby usunąć z niej inny produkt. Pierwszym sposobem na ograniczenie marnowania żywności w domu, jest kupowanie tylko tego, czego potrzebujesz.
Naucz się spożywać resztki.
Może się to wydawać nieoczywiste, ale świetnym sposobem na ograniczenie marnowania żywności jest wykorzystywanie resztek.
JAK NIE MARNOWAĆ RESZTEK?
Podawaj mniejsze porcje. W ten sposób resztki pozostają na patelni, a nie do połowy zjedzone na talerzu. Psychologicznie łatwiej jest nam wrócić po dokładkę do garnka czy patelni, niż dojadać po innych.
Zamroź resztki, jeśli to możliwe. W razie potrzeby zaoszczędzisz czas i pieniądze, rozmrażając już gotową zupę lub pieczeń. Dzięki temu zabranie domowego obiadu do pracy będzie naprawdę łatwe.
Odkryj na nowo swoje resztki. Dodaj nowych przypraw, podsmaż na maśle lub zmiel na zupę krem.
Zbieraj resztki warzyw do pojemnika w zamrażarce. Gdy się zapełni, możesz dodać trochę świeżych ziół i przypraw, aby zrobić prostą i tanią zupę. Kto studiował za swoje, doskonale zna istotę niemarnowania żywności i wykorzystywania resztek. Klasyki w postaci „zupy śmieciówki” przypominają, jak człowiek w potrzebie pozostawiał w lodówce tylko światło i ani okruszka.
INSPIRACJE NA WYKORZYSTANIE RESZTEK
Zachowaj skórki marchewki, pietruszki czy selera i dodaj je do domowego wywaru lub bulionu.
Ze skórek ziemniaków, marchewki czy zwiędłych liści kapusty zrobisz pyszne chipsy w piekarniku z olejem lub zdrowsze – bez.
Zachowaj nasiona, pestki oraz sadzonki swoich warzyw i hoduj je w domu, oszczędzając pieniądze.
Zmiel, posiekaj i zamroź resztki ziół, zanim się zepsują.
Zbieraj skórki pomidorów, pestki i sok, a następnie zamień w sos pomidorowy.
Wysusz skórki cytryny lub pomarańczy, by dodać je do domowego roztworu „octu do czyszczenia”. Olejki cytrusowe pomogą rozpuścić tłuszcz i poprawią zapach.
Wrzuć kilka skórek bananów do wiadra z wodą i odstaw na kilka dni. Powstanie bogata w potas i fosfor „herbata kompostowa” dla Twoich roślin ogrodowych i domowych.
Wrzuć kilka skórek cytrusowych do pojemnika na śmieci, aby usunąć nieprzyjemny zapach.
Zamień skórki chleba w grzanki i bułkę tartą.
Jeśli robisz w domu własne mleko migdałowe, to resztki miąższu osusz w piekarniku, a następnie zmiel go na mąkę migdałową.
Zachowaj w słoiku zużyte oleje spożywcze, a zimą przygotuj łój dla ptaków.
Gotuj ze starym winem. To doskonały dodatek do gotujących się na wolnym ogniu potraw, takich jak gulasze czy risotto.
Zmiel oczyszczone i popękane skorupki jajek na proszek wapniowy do użytku w ogrodzie.
Tekst: Bartosz Gadzina
Doradztwo i szkolenia gastronomiczne Beksien, e-mail: bgadzina@beksien.pl